Tükürük, fizyolojik ağız temizliğinde önemli bir faktördür. Diyabette tükürüğün azalması ve yoğunluğunun artması ağız temizliğini güçleştirir. Temizlenemeyen yiyecek artıkları üzerinde bakteriler hızla çoğalır ve dental plak (diş kiri ) oluşumunu hızlandırır. Dental plak, diş çürüğü ve diş eti hastalıklarının temel nedenidir.
Özetle yüksek kan şekeri ağız içi sorunlarını; ağız içi sorunları da kan şekeri yükselmesini tetikler. Bu kısır döngü diyabetin ağıza verdiği zararları artırır.

Dental plak nedir?

Düzenli ağız temizliği yapılmaz ise, yiyecek artıklarına yerleşen bakterilerin çoğalması ile oluşan muhallebi kıvamında, beyazımsı, tırnakla kazınabilen eklentidir; diş kiridir. Diş yüzeyinde ve dişlerin arasında, dil yüzeyinde birikir. Diş fırçası ve diş ipi ile ağızdan uzaklaştırılabilir. Temizlenmezse, tükürükteki fosfat ve kalsiyumla birleşerek 2 gün içinde sertleşip, diş taşına dönüşür. Diş taşı ancak diş hekimi tarafından temizlenebilir.

Dental plak temizlenmezse ne olur?

Diş çürüğü ve diş eti hastalıklarına, ağız kokusuna neden olur.

Dental plak nasıl temizlenir?

Diş fırçası, diş ipi ve dil fırçası ile temizlenir. Diş fırçalaması ana öğünlerden sonra küçük, yumuşak ve kuru bir fırçayla olmalıdır. Az bir macunla yapılmalı ki, macun çabuk köpürüp hemen tükürmeyi gerektirmesin, etkili olsun. Fırçalama işlemi alt ve üst çenede diş etinden dişe doğru (pembeden beyaza doğru ) uygulanmalıdır. Fırça kıllarının şekli bozulduğu zaman diş fırçasını değiştirmek gerekir.

Diş ipi, dişlerin ara yüzlerinde fırçalamayla çıkmayan dental plağı çıkarır. Gece yatmadan önce dişler fırçalandıktan sonra diş ipi, diş hekiminin tarif ettiği şekilde ayna karşısında uygulanır. Kullanılan ipi atmak gerekir. Diş ipi kullandıktan sonra ağız tekrar su ile çalkalanıp tükürülürse dental plak temizliği daha iyi olur.

Dildeki dental plağın temizliği dil fırçası veya diş fırçasıyla yapılabilir. Ayna karşısında dişleri fırçaladıktan sonra, nefesinizi tutarak dil kökünden dil ucuna doğru fırça ile 3-4 kez süpürürseniz dental plağı uzaklaştırınız. Dil yüzeyini fırçalamak, ağızdan kaynağını alan ağız kokusunu % 42 oranında önler.

Eğer sabit proteziniz köprü şeklinde ise, köprünüzün altını da özel diş ipiyle temizlemelisiniz. Çünkü dental plak, iyi yapılmamış köprülerin alt yüzeyinde çok birikir. Proteziniz çıkarılıp takılan yapıda ise mutlaka her gece özel protez fırçası; yoksa diş fırçası ve macunla temizlenip, su dolu bir kapta bekletilmelidir. Bu yolla protezin kan dolaşımına yaptığı baskı azalır. Alt ve üst çenelerde kemik kaybı (osteoporoz) daha yavaş olur. Hareketli protezlerin haftalık temizliğinde ise özel protez temizleme tabletlerinin kullanılması gerekir.

Ağız temizliğini zorlaştıran etkenler nelerdir?

Ağzınızda diş çürüğü, diş eti hastalığı, iyi yapılmamış dolgu ve protezler, dişlerdeki çapraşıklıklar ve çene eklemlerinde problemler, fırçalanma sırasında ağrıya ve kanamaya neden olacağı için ağız temizliği yapmanızı zorlaştırır, çiğnemeyi de güçleştirir.

İyi çiğneyebilmek diyabette neden önemlidir?

Diyabetin tedavisinde doğru beslenmek ilk kuraldır. Doğru beslenmede yiyeceklerin uygun seçimi kadar, iyi çiğneyebilmek de çok önemlidir. Karbonhidratların sindirimi ağızda başlar. Ağızda çürük, eksik, kırık dişler; diş eti hastalıkları, ağız yaraları, iyi yapılmamış dolgu ve protezler, dişlerdeki çapraşıklıklar, çene eklemindeki sorunlar çiğneme esnasında acı ve ağrı verir; lokmayı çiğnemek yerine çabucak yutma isteği geliştirir. Ayrıca diyabetli hastada tükürüğün az olması da çiğnemeyi ve yutmayı zorlaştırır. Hızlı çiğneyip çabuk yutmak, yemek süresini kısaltır. Araştırmalar tokluk hissinin ancak 20 dakikalık yemek süresi sonrası geliştiğini göstermektedir. Yiyecekler çabuk tüketilirse doyma hissi gelişmeyeceği için daha çok yemek yenilir. Bu durum diyabet tedavisinin ilk hedefi olan doğru beslenme prensiplerine terstir.

İyi çiğneyebilmek için ne yapılmalıdır?

Bunun için kişisel bakım ve doktor kontrolü çok önemlidir. Ağız içinde diyabetin zararlı etkilerini azaltmak için, her gün diş fırçası, diş ipi ve dil fırçası ile ağız temizliğini yapmak gerekir. Günlük bakımın yanı sıra 15 günde bir ağzınızı ayna karşısında inceleyiniz. Dişlerde ve diş etlerinde renk değişikliği, kanama, şişlik ve ya sertlik varsa, ağız içindeki diğer dokularda yine renk değişikliği sertlik, şişlik gözlemlerseniz diş hekimine gitmeyi ertelemeyiniz. Eksik, çürük dişlerin ve diş eti hastalıklarının gerekli tedavilerini yaptırınız. Ayrıca sorun olmasa da yılda 2 kez kontrol için diş hekiminize başvurunuz.

Diş hekiminden randevu alınırken nelere dikkat edilmelidir?

Sabah saatlerinde randevu alınmalı, randevu süresinin kısa olması istenmelidir. Eğer tedavi süresi uzayacaksa, ara öğün molası verilmelidir. Diş hekimine giderken kan şekeri ölçümü yapıp, rutin diyabet tedavinizi uygulayınız. Öğün atlamayınız. Ağrınız varsa ağrı kesici alabilirsiniz. Kan şekeri yüksekse sadece acil müdahaleler yapılır. Kan şekeri kontrol altına alınınca rutin tedavilere devam edilebilir. Çünkü yüksek kan şekeri iyileşmeyi geciktirir.
Diyabette ağız kuruluğunu önlemek için ne yapılabilir?

Gün boyu sık sık su yudumlamak, ara öğünlerden sonra ağzı su ile çalkalamak ağız hijyeni ve ağız kokusunu önlemek için yardımcıdır. Alkollü, karbonatlı, kafeinli içecekler, baharatlı, tuzlu, yağlı besinler ağız kuruluğu yapar. Ağız kuruluğu da ağız kokusunu artırır.

Ağız kokusunu nasıl önleyebiliriz?

Ağız kokusu 5 tiptir. Eğer koku ağız kaynaklı ise, ağız hijyenini sağlamak, kötü yapılmış dolgu ve protezleri yeniletmek gerekir. Ayrıca çinko içeren diş macunları, çinkolu ağız gargaraları ve çinkolu sakızlar ağız kokusunu azaltmada yardımcıdır. Nane, maydanoz, yeşil çay gibi tüm yeşil yapraklı bitkilerin ve ceviz, badem, fıstık gibi kuru yemişlerin yapısında çinko vardır. Bu besinler de ağız ağız kokusunu gidermede etkilidir.